Er Jesús mýta?

 

Mýta er annað orð yfir helgisögu. En helgisaga er gömul flökkusaga, munnmælasaga eða þjóðsaga sem getur flutt ákveðinn boðskap og sannindi, en hefur ekki gerst í raunveruleikanum. Og þeir eru til sem halda því fram að Jesús sé einmitt ekkert annað en helgisaga, að hann hafi í raun og veru aldrei verið til sem raunveruleg persóna.

Var hann söguleg persóna, eða var hann kannski aðeins helgisaga? Hvernig getum við vitað hvort heldur er? Við höfum auðvitað heimildirnar í Nýja testamentinu. Utan þess eru fáeinar óháðar heimildir til sem sumar nefna Jesú eða persónu sem gæti verið hann. Rómverski sagnfræðingurinn Tacitus (56 -117) er einn þeirra. Annar er líklega Flavius Josefus, herforingi Gyðinga sem gerðist sagnaritari eftir fall Jerúsalem árið 70. Rómverski rithöfundurinn Suetonius ( 69 -130) vissi líka af tilvist hins kristna safnaðar í Róm um það leiti sem guðspjöllin voru rituð.

En við verðum að átta okkur á því að skorturinn á heimildum á ekki aðeins við Jesú, heldur allar frægar sögulegar persónur fornaldarinnar. Að Jesús var nefndur yfirleitt í heimildum utan hinna kristnu frá þessum tíma, sýnir að hann var það miklivægur að rithöfundar töldu það þess virði að nefna hann.
Svo hafa líka ýmsir bent á að áhrif Jesú voru slík að ef hann hefði ekki verið til, þá yrðum við að finna einhvern eins og hann til að gegna því hlutverki sem hann gengdi.

Auðvitað er margt óljóst kringum textana og söguna frá tíma Jesú. Eins og til dæmis spurningin um það hvaða ár Jesús fæddist, hvar hann fæddist, og svo framvegis. Það sem við vitum fyrir víst er að Jesús stígur fram úr myrkri sögunnar kringum fimmtánda stjórnrár Tíberíusar keisara, þegar Pontíus Pílatus var landstjóri í Júdeu, Heródes Antipater fjórðungsstjóri í Galíleu, Filipus bróðir hans fjórðungsstjóri í Ítúreu, í æðstapreststíð Annasar og Kaífasar. Þetta var rúmlega 30 árum eftir upphaf tímatals okkar. Við vitum að hann starfaði opinberlega í eitt til þrjú ár og var síðan krossfestur – en krossfestingin var aftaka sem Rómverjar önnuðust.

Lærisveinar hans sögðust síðan hafa séð hann upprisinn og það að þeir vitnuðu um upprisuna með líf sitt að veði, að þeir fórnuðu því fyrir þessa trú sína, það vitum við líka. Hvort Jesús fæddist ári 5 f.Kr, árið 0 eða árið 6, um vetur, vor, sumar eða haust – það er síðan algert aukaatriði.

Ég er sannfærður um að Jesús var söguleg persóna og tel okkur hafa meir en nægar sannanir fyrir því í heimildum fornaldarinnar.

 

Þórhallur Heimisson - Sjá: http://www.pressan.is/pressupennar/Lesa_Thorhall_Heimisson/-er-jesus-myta

Athugasemdir

[Brynjólfur Þorvarðsson, 4.7.2012 kl. 11:20]

Hugmyndin eða kenningin um að Jesú hafi ekki verið til (sé "mýta") er ekki ný af nálinni, hún er alla vega frá 19. ef ekki 18. öld. Síðastliðna öld var hún nánast alveg afskrifuð af "alvöru" sagnfræðingum og guðfræðingum en undir lok aldarinnar var skrifað furðu mikið af ótrúlegu bulli sem náði talsverðri útbreiðslu meðal almennings.

Undanfarna einn til tvo áratugi hefur kenningin hins vegar hlotið aukinn hljómgrunn meðal vaxandi hóps "alvöru" fræðimanna sem hafa bæði menntunina og hæfileikana til að setja hana fram með fræðilegum hætti. Þeir eru ekki margir en á móti mjög virkir, nefni t.d. Earl Doherty og Richard C. Carrier, áhugasamir geta skoðað heimasíður þeirra sem eru smekkfullar af pælingum.

Annar mikilsvirtur fræðimaður á mýtísku línunni er Thomas L. Thompson við Guðfræðideild Kaupmannahafnarháskóla, sem verður víst að teljast róttækasta guðfræðideild vesturlanda (Niels Peter Lemche er annar sem starfar þar).

Vaxandi velgengni mýtumanna hefur m.a. leitt af sér nýja bók frá Bart Ehrmann þar sem hann reynir (með afskaplega lélegum árangri) að afsanna mýtukenninguna (bendi t.d. á gagnrýni Doherty og Carrie á bókina, hún er víst morandi í aulalegum villum sem eitt og sér kastar alvarlegri rýrð á fræðimennsku Ehrmanns).

En Ehrmann hefur fullyrt í blaðaviðtali að fræðimenn á mýtísku línunni séu álíka geðveikir og þeir sem styðji sköpunarkenninguna. Hann fullyrðir að enginn fræðimaður sem tæki upp mýtísku línuna fengi að starfa við háskóla eða rannsóknarstofnun, hvað þá að hann fengi styrk til fræðimennsku. Athyglisverðar fullyrðingar Ehrmann og skýrir kannski af hverju svo fáir taka mýtukenninguna til alvarlegrar skoðunar.

Mikilsvirtur danskur guðfræðingur við guðfræðideildina í Háskólanum í Árósum, Per Bilde, gaf nýlega út bókina "En Religion bliver til", ágætis kennslubók í nýjatestamentisfræðum. Hann skautar lítillega framhjá kenningum mýtusinna (en sér þó ástæðu til að nefna þær) en greinilegt af umfjöllun hans að hann hefur ekki kynnt sér þær efnislega. Það athyglisverða við bók hans fanst mér sú niðurstaða hans að það sé eingöngu hægt að skýra tilurð Kristindóms með upprisu. Allt annað sem Kristur á að hafa sagt og/eða gert, hvort sem maður tekur Guðspjöllin gild eða ekki, þá er engin leið að sjá að af því hefðu orðið trúarbrögð ef ekki hefði komið til raunveruleg upprisa. Þetta er í lók bókarinnar og gengur þvert gegn upphafi hennar þar sem hann afneitar með öllu að yfirnáttúruleg fyrirbæri eigi heima í fræðimennsku.

Per Bilde er langt frá því sá fyrsti sem kemst að þessari niðurstöðu: Kristni getur ekki hafa orðið að trúarbrögðum án þess að gefa sér yfirnáttúrulegan atburð á borð við upprisuna. Í meðförum Pers verður þetta að nánast sagnfræðilegri staðreynd: Við höfum Krist og kristni, hvernig getur sagnfræðingur skýrt hið síðarnefnda út frá hinu fyrrnefnda? Eingöngu með því að viðurkenna upprisuna sem sagnfræðilegri staðreynd!

Mýtusinnar sjá sama vandann: Kristur leiðir ekki af sér kristni ef maður hafnar upprisunni. Mýtusinnar koma með aðrar skýringar sem krefjast ekki yfirnáttúrulegra atburða, eru vel studdar samtímaheimildum og vel innan þeirra marka sennileika sem sagnfræðiskýringar þurfa að hafa (öfugt við t.d. Per og aðra tilvistarsinna).

Trúin á tilvist Jesú er ekkert annað en trú og sem slík þarfnast hún ekki sannana. Sagnfræðin um upphaf kristni hefur allt of lengi verið bundin á klafa trúarlegrar forsendu (að Jesú hafi verið til), það er kominn tími til að menn skoði málin hlutlaust.

Í lokin: Þórhallur skrifar í upphaflega pistli sínum þá algengu afsökun tilvistarsinna að heimildirnar um Jesú séu mun betri en heimildir um aðra fræga menn fornaldar. Þetta er auðvitað tómt bull, mjög margir af frægustu einstaklingum fornaldar hafa svo miklu betri stuðning í heimildum en nokkurn tímann Jesú. Sumir hafa auðvitað minni stuðning í heimildum, eru í svipaðri stöðu og Jesú, og margir þeirra hafa verið afskrifaðir af nútíma sagnfræðingum sem .... mýtur.

[Anna Sigríður Guðmundsdóttir, 4.7.2012 kl. 13:03]

Þeir eru margir sem hafa verið fátækir, saklausir, sviknir, hengdir, skotnir og krossfestir í heimi grimmdar-mannkyns. Það þarf ekkert nafn eins og Jesús né önnur nöfn, til að finna slík dæmi.

Það hefur hentað grimmum valdhöfum vestursins að spinna upp hótunarsögur, til að hræða fólk og ná að halda völdum og þrælum. Til þess hafa þeir grimmu og valdasjúku misnotað skólaveröldina, vísindin og öll önnur stig í samfélögum vestursins, og jafnvel heimsins alls.

Sagan um Jesús hefur svo miklar mótsagnir í sér, eftir því sem mér hefur skilist, að ekkert er að marka hina svokölluðu kristni. Jesús átti að hafa risið upp frá dauða samkvæmt vitnum í gamla daga, en þó viðurkennir kristin kirkja ekki að fólk geti séð þannig yfirnáttúrulega atburði, og afneitar algjörlega slíkum upplifunum. Skólakerfinu hefur verið sagt að slíkt sé einhver tegund af geðveiki, sem ég man ekki nafnið á. Svo kemur lyfjamafían með öll sín eiturlyf, til að meðhöndla yfirnáttúrulegar upplifanir einstaklinga sem "sjúkdóm", en ekki yfirnáttúrulega reynslu. Þetta er hrópandi mótsögn kristninnar.

Þetta er ein hringavitleysa trúarbragða-svikara og lygara, frá upphafi. Góðu orkuna er ekki hægt að persónugera, til að kúga og blekkja fólk til að trúa, að stríð og völd bjargi þeim frá glötun. Þvílíkt rugl!

Ég trúi á góðu alheimsorkuna, sem er ekki mannleg, og þarf engar trúarbragðasögur eða kirkjur, því ég hýsi þá trú í mínu hjarta og sál. Enginn getur tekið hana frá mér, né hótað mér með trúarbragða-sögum misviturra og óvandaðra manna.

M.b.kv.