Hver er aðalpersónan í lífi þínu?

SKOÐUN

KL 07:00, 16. JÚNÍ 2014

Hildur Þórðardóttir, þjóðfræðingur, rithöfundur og heilari

HILDUR ÞÓRÐARDÓTTIR SKRIFAR:

Ertu alltaf með áhyggjur af því að öðrum líði vel, að þeir verði ekki reiðir eða fari í fýlu? Ertu meira í að láta drauma annarra rætast en þína eigin? Heldurðu að þú verðir hamingjusöm ef þú hjálpar öðrum að hætta að drekka, reykja eða líða illa? 
Sumir eru snillingar í að geta sér til um þarfir fólks og leggja sig í líma við að uppfylla þær. Þeir álíta sig jafnvel ábyrga fyrir gjörðum annarra og hegðun, þörfum þeirra og vali, vellíðan eða skorti á vellíðan. Ef hjálp þeirra er ekki metin verða þeir sárir og finnst aðrir vanþakklátir. Svo verða þeir líka sárir að enginn skuli gera það sama fyrir þá. Samt fyllast þeir hræðilegri sektarkennd ef einhver réttir þeim hjálparhönd. 

Þetta fólk segir já þótt það vilji frekar segja nei og fyllist svo pirringi yfir að hafa allt of mikið að gera. Orðið nei er ekki til í orðaforðanum, nema helst til að neita sjálfum sér um eitthvað. Ef aðrir eru ekki nógu snöggir að sinna sínum verkefnum, gerir hinn meðvirki það og fyllist gremju yfir að þurfa alltaf að gera allt.

Vanvirkt heimili
Meðvirkni er þegar okkur finnst við ekki eiga rétt á því að hafa grunnþarfir og langanir og að þarfir og langanir annarra skipta meira máli en okkar eigin. Flestir halda að meðvirkni sé bundin við óhóflega drykkju eða ofbeldi á heimili, en í raun tengist hún miklu frekar vanvirkum aðstæðum í æsku. Heimili er vanvirkt ef ekki má sýna reiði og gremju, ef vonbrigði eru falin með Pollýönnuviðhorfi og kvíði og ótti bældir niður.

Meðvirkir hugsa um allt sem þeir ættu að gera og það er langur listi því þeir eru svo duglegir að taka að sér verkefni og fullir ábyrgðarkenndar. En listinn virkar svo yfirþyrmandi að þeir fyllast verkstoli og missa framkvæmdaþrekið. Þeir skammast sín fyrir letina og fyrir sjálfa sig. Þeir eru sannfærðir um að þeir séu ekki nógu góðir og eru sífellt að brjóta sjálfa sig niður með neikvæðum hugsunum. Svo fyrtast þeir við ef einhver dirfist að gagnrýna þá. Þeir fara í vörn eða reiðast og telja sig alltaf hafa á réttu að standa. Þeir eiga erfitt með að taka hrósi en samt eru þeir vonsviknir yfir að fá aldrei viðurkenningu fyrir allt sem þeir gera fyrir aðra.

Meðvirkni er í stuttu máli lágt sjálfsmat og getuleysi til að standa með sjálfum sér. Meðvirkni er því ekki sjúkdómur heldur lærð hegðun, samskiptamunstur, hugsunarháttur og viðhorf. Þegar fólk gerir sér grein fyrir meðvirkni er hægt að vinna bug á henni. Með því að vinna í gömlu tilfinningunum og hleypa þeim upp á yfirborðið má sleppa skelinni og leyfa okkur sjálfum að koma í ljós.