Grein úr tímaritinu Ganglera sem var að koma út

Ef þið viljið gerast áskrifendur að Ganglera þá getið þið sent póst á netfangið:  [e-mail]  

 

Hugur, uppljómun og innri gerð mannsins

 

Í þessum spjalli langar mig aðallega að spjalla um þrjú hugtök sem margoft koma fyrir þegar lesið er eitthvað um andleg málefni. Fyrst ber að nefna hið margumrædda fyrirbæri uppljómun eða hugljómun eða hvaða orð við viljum nota yfir það. Tala svo örlítið um huga mannsins og svo að lokum mun ég minnast aðeins á innri gerð mannsins, þ.e. orkustöðvarnar og þess háttar. Ég er alls enginn sérfræðingur um þessi efni en áhugamaður og þetta spjall er í raun allt ein spurning og fátt um svör því ég hef þau ekki. Þetta eru í raun spurningar sem ég hef verið að velta fyrir mér allt frá því ég fór að hafa áhuga á andlegum málefnum. Ég hef leitað nokkuð víða og fengið þeim mun fleiri svör og mismunandi því víðar sem ég leita. Ef þú t.d. varpar spurningunum: „Er uppljómun til?“ út á hið andlega markaðstorg þá færðu mörg mismunandi svör úr öllum áttum og allri segjast hafa rétt fyrir sér. Eins er gaman að arka út á hið andlega markaðstorg of spyrja: „Er hægt að ná tökum á huganum?“ Þar færðu einnig mörg svör en mesta fjörið er sennilega þegar þú ferð að spyrja spurninga um innri gerð mannsins, þ.e. um orkustöðvarnar og orkurásir og þvíumlíkt. Þá er nú oftast framboðið meira en eftirspurnin og það verður að segjast að margt er þar arfavitlaust að mínu mati en getur samt verið rétt þó mér finnist það vitlaust. Ég nefni þessar þrjár spurningar hér því þær eru megin uppistaðan í þessu spjalli. Spurningarnar eru:  Er uppljómun til og er hún varanleg? Er hægt að ná fullkomnum tökum á huganum og að síðustu hvernig kemur innri gerð mannsins inn í þetta allt saman? Svo komið þið inn í að vild með athugasemdir.

   Fljótlega eftir að ég fór að lesa mér til um andleg mál þá sá ég að þar er víða misræmi í frásögnum og menn ekki sammála um allt, t.d. heyrir maður það oft og þá sérstaklega frá yogum að þú getir náð fullkominni stjórn á huganum, að hann eigi að vera þér jafn þjáll og hönd þín. Sigvaldi Hjálmarsson margsagði þetta og fullyrt oft að hægt væri að ná algjörlega kyrrum huga, sem hann kallaði reyndar hljóðan huga.  Hann segir í Stefnumóti við alheiminn:

„Keppikeflið er hugsanafrítt ástand ætíð þegar ekki þarf að nota hugsunarhæfileikann, en sé hann hafður í notkun á hann að vera jafn-þjáll og höndin hjá miklum hagleiksmanni“. Svo segir hann í Fræðslubálki, bréfi 5: „Þú átt semsagt að geta ráðið hvort þú hugsar, myndar hugsanir, eða ekki. Og þegar þú gerir það ekki, tekur bara eftir, engar hugsanir koma, hugurinn alkyrr (eins og sagt er), kemur þú sjálfur í ljós einsog þú ert í rauninni.“

Þá segir í Yogasútrum Patanjalis:

„Yoga er það að ná valdi á myndun hugsana og hugmynda í huga sér og þá verður maðurinn var við sjálfan sig eins og hann er.“  

Krishnamurti talaði nú oft um algjörlega kyrran huga eða heila og lýsir því t.d. vel í dagbókarfærslum sínum hvernig slíkur hugur eða heili starfa eða starfar ekki. Ramana Maharshi talar einnig oft um algjörlega hljóðan huga.

    Lítum á dæmi úr bók  Jack Kornfields og Guðjóns Bergmann. Kornfield segir: „En jafnvel þó við vinnum að því að endurmennta hugann mun okkur aldrei takast það fullkomlega. Hugurinn virðist hafa sjálfstæðan vilja, sama hversu heitt við óskum þess að geta sagt honum fyrir.“

Guðjón tekur í sama streng : „Allir sem hafa reynt að ná einhverri stjórn á hugsunum sínum komast mjög fljótt að sömu niðurstöðu. Það er ekki hægt að stjórna þeim öllum! Enginn getur stjórnað öllum sínum hugsunum ...“

Svo virðist sem þetta viðhorf þeira Kornfields og Guðjóns falli ekki alveg að því sem Sigvaldi og félagar segja að ofan. Sumir virðast vera á því að það sé eðli hugans að vera á sífelldu flandri og að þú getir aldrei náð fullkominni stjórn á honum, mesta lagi komist á bak við hann og verið honum þannig óháður en hugsanaflöktið verði alltaf til staðar að einhverju leyti. Við skulum ekki dvelja lengur við hugann, við gerum nóg af því.

   Uppljómun er annað atriði sem menn eru ekki sammála um hvort er raunveruleg fyrirbæri og hvort það er til eitthvert ástand þar sem maðurinn öðlast endanlega uppljómun sem er þá komin til að vera. Þarna virðist aftur vera mikill munur á því sem margir búddistar segja og aftur á móti því sem yogar segja. Margir vilja meina að ekkert sé til sem heiti „endanleg uppljómun“, uppljómun komi aðeins sem glampi og vari í einhverja smá stund, geti jafnvel varað í einhverja daga, og hverfi svo. Sumir segja að engin endastöð sé til og því sé uppljómun aldrei endanleg. En vissapana-hugleiðslukennarinn frægi Jack Kornfield segir þetta um uppljómun í bók sinni Um hjartað liggur leið:

„Uppljómun er til. Það er hægt að vakna. Ótakmarkað frelsi og gleði, að vera eitt með Guðdóminum, að vakna til eilífðar náðar – þessi reynsla er algengari en þig grunar og hún er ekki langt undan. En þar með er ekki öll sagan sögð, því hún endist ekki. Það koma þær stundir að við öðlumst djúpan skilning og vöknum til vitundar um raunverulegt eðli heimsins, en þær líða hjá.“

Lítum á aðrar tilvitnun í Kornfield:

,,Vera má að þú hafir lesið frásagnir í hefðbundnum stíl, þar sem greinir frá uppljómuðum vitringum í Asíu eða algjörlega flekklausum dýrlingum og dulspeking- um á Vesturlöndum, en þessar fyrirmyndarsögur gera verið vafasamar. Satt að segja er ekki til neitt sem kalla mætti uppljómað ævikvöld þegar vöknun hjartans er annars vegar. Þannig gerast hlutirnir bara ekki.“

Svo að lokum segir hann: „Fyrir svo að segja alla iðkendur skiptast á tímabil vöknunar og opnunar annars vegar og tímabil ótta og herpings hins vegar. Í kjölfar tímabils sem einkennist af djúpstæðum friði og nýfundinni ást fylgir oft tímabil missis, lokunar, ótta og nýuppgötvaðra svika og svo tekur aftur tími jafnlyndis eða gleði. Á dularfullan hátt er hjartað eins og blóm sem opnast og lokast. Þannig er okkar eðli.“

En hvað segir Sigvaldi Hjálmarsson um uppljómun eða hugljómun:

„Maðurinn stefnir að hinu stórkostlega ævintýri: að upplifa al-veruna og alheiminn ánþess nokkurn skugga beri á. Allt og allir þokast í sömu átt, en förinni má flýta með sérstakri iðkun og lífsháttum: yoga, hinni mistísku leið.

Fyrsta stig felst í að glíma við hugann, þú þarf að gera verið hrein athygli, algerlega ótruflanleg athygli sem kallast ótruflanleiki. Þegar þeim árangri er náð kemur iðkun sem kalla má á íslensku að vera hljóður hugur sem er svo hástemmd kyrrð að jafnvel eigin hugsanir trufla ekki.

Þegar því stigi er náð, að geta verið hljóður hugur, hefst annað stigið sem gjarnan má kalla máttar-yoga eða máttar-iðkun.

Máttar-æfingar eru allt-annars eðlis en þær æfingar sem miða að því að gera verið hrein athygli og hljóður hugur ...

Vanalega slær mystískri upplifun niður sem leiftri, og reynslan sýnir að þeir verða næmari fyrir henni sem gera verið hljóður hugur. Samt kemur hún og fer einsog leiftur. Máttar-iðkun á hinsvegar að koma þeirri breytingu á með manninum sem gerir hinu mystíska eða guðlega vitundarástandi mögulegt að standa við, halda áfram, verða viðvarandi. Sú breyting kallast ummyndun og er mesta undrið á hinni andlegu leið, leiðinni til hugljómunar.“

Það er nú nokkur munur á því sem þessir tveir segja og eru þeir ekki þeir einu sem eru ósammála um þetta. En hvernig stendur á að menn eru svona ósammála um þessa blessaða uppljómun? Getur verið að þeir sem ekki hafa náð endanlegari uppljómun segja að hún sé ekki til og það gæti þá eins átt við með hugann, þ.e. að þeir sem hafa ekki náð fullkominni stjórn á hugann segja að það sé ekki hægt að ná fullkominni stjórn á huganum? Hvað er það sem skilur að? Margir búddistar tala einungis um uppljómun eina og sér en yogar skipta oft uppljómun eða samadhi í tvennt, þ.e. sambikalpa samadhi og nirvikalpa samadhi. Nirvikalpa samadhi er í raun hin endanlega uppljómun og þá er maðurinn kominn í endanlega guðsvitund, þetta sem Sigvaldi talaði um að ofan, dropinn hefur sameinast hafinu. Sambikalpa samadhi mætti kannski kallast undanfari nirvikalpa samadhi og það sé í raun hinir mystísku glampar sem Sigvaldi talar um. Sjáum hvað Mouni Sadhu hefur að segja um uppljómun eða samadhi í bók um Ramana Maharshi, þetta er reyndar tekið úr Ganglera frá árinu 1968:

„Það eru til tvö stig af Samadhi [uppljómun]. Annað þeirra er tímabundið [mystískir glampar?], en hitt varanlegt [Uppljómun]. Tímabundið Samadhi er eins konar andlegt alsæluástand sem kemur skyndilega yfir mann [mystískir glampar sem koma og hverfa eins og leiftur], sjálfkrafa eða sem árangur vísvitandi viðleitni, en varir aðeins um stundasakir. Og eftir að það er horfið kemst maður á ný í „eðlilegt“ vitundarástand sem ber einungis dauf merki eða endurspeglun Samadhi-reynslunnar líkt og sólargeislar endurspeglast í krukku fullri af vatni.“

„Þegar maðurinn er kominn í þetta ástand [Nirvikalpa samadhi, varanlega uppljómun] skiptir engu máli lengur hvort hann talar eða þegir, hreyfir sig eða sefur eða framkvæmir einhverjar sýnilegar athvafnir, vegna þess að vitund hans sígur aldrei niður í það sem við venjulegt fólk teljum „normalt“ ástand.“

Ég spyr aftur, hvers vegna greinir menn svona á um hvort uppljómun geti verið varanleg eða ekki? Margir búddistar að ég held, fyrir utan tantrahefðina í tíbeskum búddisma (Tantra er reyndar að finna í öðrum búddískum hefðum en ekki í eins miklu mæli og í þeirri tíbesku að ég held), vinna lítið sem ekkert í innri gerðinni og gæti það skipt máli þegar kemur að uppljómun spyr ég? Ég veit það ekki, ég er að spyrja að þessu öllu. Samkvæmt því sem Sigvaldi segir þá verður þú að ná fyrst tökum á huganum og stunda hugrækt að kappi áður en æðri æfingar koma til, sumir halda því reyndar fram að þess þurfi ekki, þ.e. að þú getir farið strax að stunda æðri yoga-æfingar þó svo hugurinn sé ekki taminn til fulls. Zen búddistar t.d. eru einungis í því að hugleiða, þ.e. fyrsta stigið sem Sigvaldi nefndi, og huga ekkert að innri gerð mannsins í sinni iðkun en þeir kalla uppljómun satori sem kemur oft leiftursnöggt og hverfur jafnvel jafn skjótt (Mystískir glampar?) og sumir zen-bíddistar, eins og t.d. Suzuki-roshi, segja að þegar þú hefur náð satori þá er það ekkert sérstakt, en er það þá í raun hinn endanlega uppljómun eða er það bara hljóður hugur? Annar zen meistari, Dogen, talaði um að uppljómun væri það að vera í innilegu sambandi við alla skapaða hluti.

Mikið af þeim upplýsingum er varða innri gerð mannsins eru fengnar að láni frá Sigvalda Hjálmarssyni og Geir Ágústssyni og ef ég hef farið með einhverja vitleysu hér þá bið ég ykkur um að leiðrétta mig því ég er bara áhugamaður um efnið en ekki sérfræðingur, langt því frá.

Mikið af upplýsingu er til um þetta efni og þúsundir bóka hafa verið skrifaðar um innri gerð mannsins og jafnvel er einhver sérfræðingur hér í salnum í þessum fræðum. Með innri gerð mannsins á ég aðallega við orkustöðvarnar en samt þónokkuð meira sem kemur í ljós á eftir.

Einnig er mjög vinsælt í dag að vinna með þessa innri gerð og getur maður farið víða á námskeið til þess, m.a. bjóða margir upp á nám í kundalini yoga en ekki eru kannski allir sammála um gæði alls þess náms sem boðið er upp á. Þú getur farið í orkustöðvargreiningu og komið lagi á þessar stöðvar með því eða svo er sagt. Þú getur maulað mat sem er í sama lit og orkustöðvarnar t.d. er neðsta orkustöðin gul og þá myndir þú borða gula papriku til að koma henni í jafnvægi á hana o.s.frv.  Þú getur dansað og komið lagi á stöðvarnar og o.fl. o.fl.

En þegar maður les eitthvað um kundalini þá virðist engin vera sammála um neitt hvað viðkemur þessari orku eða hvað þá um orkustöðvarnar. Sumir segja að maður eigi að láta þessa orku algjörlega eiga sig og alls ekki að reyna að vekja hana úr dái sínu ef hún er þá í dái. Aðrir segja það sé í lagi að vekja þessa orku upp en fara gætilega í það. Menn hafa orðið verulega veikir á því að vekja kundalini upp, t.d. eins og Gopi Krishna sem varð mjög veikur eftir að kundalini vaknaði hjá honum og var hann mörg ár að jafna sig en að lokum náði hann sér eftir að hafa komið jafnvægi á innri gerðina og lifði í fullkomnu jafnvægi, samadhi, til dauðadags. Einnig þjáðist Krishnamurti mikið í mörg ár án þess að einhver skýring hafi verið á þessum kvölum hans. Gæti það hafa tengst kundalini og innri gerðinni? Kundalini á ekki að ryðjast fram eins og hún gerði hjá Gopi Krishna og mörgum öðrum. Sigvaldi sagði:

 „Þar er ekki um að ræða að einn kraftur ryðjist áfram eins og snjóflóð, brjóti og bramli og breyti. Ef vel er að farið mun slíkt ekki gerast í kúndalíni-yoga. Þar er litla gáran notuð beint og hún er eins og sólskinið. Það verður.“

Þannig að maður getur lesið sig rænulausan um kundalini og orkustöðvarnar en ég held að öruggasta leiðin til þessa að komast að því hvað er satt í þessu öllu saman er að leggja út á brautina sjálfur og prófa. En við erum mjög mismunandi og þetta hentar sumum en öðrum alls ekki, trúlega hentar kundalini yoga betur þeim sem eru næmir fyrir innri gerðinni og finna að eitthvað er þarna til staðar, annars veit ég það ekki. Það allavega auðveldar iðkunina. En við skulum að gamni kíkja á mynd af þessa innri gerð. Myndin er tekin úr gamalli Ganglera- grein eftir Geir Ágústsson:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Á myndinni sjást m.a. orkustöðvarnar sjö sem margir kannast við og hafa heyrt um. Muladhara er neðst við mænurót en þar er sagt að kundalini liggi í dvala sínum. Önnur orkustöðin heitir á sanskrít svatisthana og er hún staðsett rétt neðan við nafla eða til móts við lífbeinið. Manipuraka er næst og er hún til móts við nafla eða rétt fyrir ofna hann. Anahata kemur svo og er staðsett á milli geirvartanna eða á milli herðablaða neðan til. Vissuddhi er í hálsinum, í barkakýli og ajna er á milli augnabrúna. Sahasrara er svo síðust af þessum sjö og sumir segja hana vera sem þúsund blaða lótus á hvirflinum en aðrir vilja meina að sahasrara sé í raun allt það sem er fyrir ofna höfuðið. Orkustöðvarnar sjö eru allar í sushumna sem er aðalorkurás líkamans og svo eru aðrar tvær orkurásir ida, sem liggur vinstra megin við sushumna, og pingala sem liggur hægra megin. Ég ætla nú ekki að tína allt til sem sést á myndinni en það sem er einna merkilegast við þessa mynd er að hér sjáum við stöðvarnar níu sem eru fyrir ofan höfuðið en þær eru sjaldséðar í bókum. Einnig sést þarna Chit-Kala hjólið sem er við ennið og miðpunktur þess er anja og hjartalótusinn (hridaya chakra) sem er ekki það sama og anahata eða hjartastöðin.  Eins og sést á myndinn þá nær innri gerð mannsins þó nokkuð langt upp fyrir ofan höfuðið, þ.e. það sem samsvarar lengdinni frá muladhara upp í ajna  og sumir segja að innri gerðin nái mun lengra en það eða allt að að tveimur metrum upp yfir höfuðið.

   Víkjum þá tali okkar aftur að hugljómun/uppljómun en eins og fram hefur komið þá telja sumir að hún sé til og hægt sé að öðlast viðvarandi uppljómun en aðrir telja það tálsýn. Er þá eitthvað til sem heitir endanleg uppljómun?

Rifjum upp orð Jack Kornfields: „Uppljómun er til. Það er hægt að vakna. Ótakmarkað frelsi og gleði, að vera eitt með Guðdóminum, að vakna til eilífðar náðar – þessi reynsla er algengari en þig grunar og hún er ekki langt undan. En þar með er ekki öll sagan sögð, því hún endist ekki. Það koma þær stundir að við öðlumst djúpan skilning og vöknum til vitundar um raunverulegt eðli heimsins, en þær líða hjá.“

Kornfield vill meina að uppljómun/hugljómun sé til en hún sé aldrei komin til að vera, staldrar einungis stutt við og kveður svo. Sigvaldi vill einnig meina að hugljómun sé til og að hún geti orðið viðvarandi. En hvers vegna verður þessi mystíska reynsla/hugljómun ekki varanleg, eins og Kornfield heldur fram, er einhver ástæða fyrir því að hún staldrar svo stutt við? Er Kornfield kannski bara að tala um fyrsta stig uppljómunar, sambikalpa samadhi, eða það sem Sigvaldi kallaði mystíska glampa. En hvers vegna staldrar uppljómunin svo stutt við, af hverju varir hún ekki? Kornfield segir að það sé í raun eðli uppljómunarinnar, þ.e. að koma og fara, hún verði aldrei varanleg. Sigvaldi segir segir hins vegar að uppljómun vari ekki því að innri gerð mannsins sé ekki rétt og það verði að lagfæra hana með ákveðnum yogaæfingum. Einungis þegar það er búið þá getur uppljómunin orðið varanleg.

Nú stundar Jack Kornfield vippasana-hugleiðslu og er þar aðallega fengist við hugann en engar æfingar með innri gerðina, held ég, einhver leiðréttir mig ef ég er að segja einhverja vitleysu. Gæti það verið orsökin fyrir því að uppljómun hans staldrar ekki við? Ég veit ekki.

Ljúkum umræðunni um uppljómun á þessu orðum Sigvalda Hjálmarssonar:

„Þannig skiptist þroskabraut mannsins samkvæmt mystískum fræðum í þrennt: hugræna þjálfun, máttariðkun og guðlegt stig. Árangurinn kvað vera viðvarandi hugljómun, æðsta stig mystískrar reynslu sem varir.“

Eflaust erum við sem hér erum ekki sammála um þessa hluti og þannig á það líka að vera. Engin hefur rétt né rangt fyrir sér í raun. Ég held að það sé því við hæfi eftir þetta spjall að enda á þessum orðum:

„Þeir sem hafa komist upp fjallið og sé yfir dalinn þurfa ekki að rífast um hvernig útsýnið er, það er hlutskipti okkar sem eru enn niðri í dalnum.“

 

Takk fyrir

Leifur H. Leifsson