Sjö tegundir nærri-dauða upplifana: Þetta gerðist þegar þau dóu

Margir kannast við hugmyndina og myndirnar af ljósi við enda langra ganga en þessi mynd hefur oft verið notuð þegar rætt er um upplifun þeirra sem hafa lent í svokallaðri nærri-dauða upplifun sem er þegar fólk hefur í raun látist en verið lífgað við á nýjan leik. En það eru til margar aðrar útgáfur af nærri-dauða upplifunum fólks.

Árið 2011 var 57 ára maður, herra A, lagður inn á Southampton General sjúkrahúsið eftir að hafa hnigið niður í vinnunni. Þegar verið var að setja þvaglegg í nára mannsins hætti hjarta hans að slá. Ekkert súrefnisstreymi var til heilans og heilalínurit sýndi strax að engin heilastarfsemi væri til staðar. Hann var látinn.

Þrátt fyrir þetta man A hvað gerðist næst. Starfsfólkið greip til hjartastuðtækis. A heyrði tölvurödd segja tvisvar: „Gefið sjúklingnum rafstuð.“ Á milli þess sem þetta var sagt leit hann upp og sá ókunnuga konu sem benti á hann úr horni í herberginu, nærri loftinu. Hann fór til hennar, yfirgaf líkama sinn. „Mér fannst eins og hún þekkti mig, mér fannst ég geta treyst henni og mér fannst að hún væri þarna af ákveðinni ástæðu en vissi ekki hver hún var.“ Sagði hann síðar.

Á næstu sekúndu var ég þarna uppi, horfði niður á mig, hjúkrunarfræðinginn og sköllóttan mann.

Sjúkrahúsið staðfesti síðar að tölvurödd hefði gefið umrædd fyrirmæli tvisvar og að fólkið sem maðurinn sá í herberginu hefði ekki komið inn í það fyrr en eftir að maðurinn missti meðvitund. A lýsti þriggja mínútna atburðarrás sem hann hefði ekki átt að hafa neina vitneskju um.

Sögu A var lýst í tímaritinu Resuscitation og er aðeins ein af mörgum sem er ekki í takt við það sem vitað er um nærri-dauða lífsreynslu. Fram að þessu hafa vísindamenn talið að þegar hjartað hættir að slá og senda blóð til heilans þá missi fólk meðvitund um leið. Á þeim tímapunkti er fólk tæknilega séð dáið en nú erum við að byrja að átta okkur á að í sumum tilfellum er hægt að snúa þessu við og fólk getur lifað þetta af.

Fólk sem hefur snúið aftur frá dauða hefur oft skýrt frá upplifun sinni á meðan það var talið látið. Læknar hafa að mestu vísað slíkum sögum á bug og sagt að um ofskynjanir sé að ræða. Vísindamenn hafa einnig verið tregir til að rannsaka þetta því þetta hefur verið talið eitthvað sem vísindin gætu ekki skýrt.

Sam Parnia, læknir og yfirmaður endurlífgunarrannsókna á Stony Brook University School of Medicine í New York, hefur ásamt samstarfsfólki frá 17 bandarískum og breskum stofnunum viljað breyta þessum hugsunarhætti. Hópurinn hefur því safnað gögnum um rúmlega 2.000 manns sem fengu hjartastopp og voru tæknilega séð dáinn.

Af þessum fjölda tókst læknum að lífa 16 prósent við og Parnia og samstarfsfólk gat rætt við 101 þeirra, eða um þriðjung. Markmiðið var að reyna að öðlast skilning á hver andleg og skilvitleg upplifun fólks var á dauðanum. Ef fólkið sagðist hafa heyrt og séð það sem gerðist í kringum það þegar það var látið var markmiðið að reyna að skera úr um hvort það hafi í raun verið meðvitað um það sem gerðist í kringum það.

Sjö tegundir dauðaupplifana

A reyndist ekki vera eini sjúklingurinn sem mundi eitthvað í tengslum við dauðann. Tæplega helmingur þátttakenda mundu eitthvað en ólíkt upplifun A og konu einnar þá virtist reynsla hinna sjúklinganna ekki tengjast atburðum í kringum dauða þeirra.

Þetta fólk skýrði hins vegar frá draumkenndum upplifunum eða ofskynjunum sem vísindamennirnir skiptu niður í sjö flokka. Parnia segir að flestar þessara upplifana hafi ekki verið í samræmi við það sem hefur verið kallað nærri-dauða upplifanir. Það sé eins og andleg upplifun við dauða sé mun víðtækari en hefur verið talið fram að þessu.

Þessir sjö flokkar eru:

Ótti

Að sjá dýr eða plöntur

Skært ljós

Ofbeldi eða ofsóknir

Endurtekningarupplifun (deja-vu)

Að sjá fjölskylduna

Að muna eftir atburðum sem gerðust eftir hjartastoppið

Þessar upplifanir voru allt frá því að vera hryllilegar til nánast alsælu. Sumir sögðust hafa verið hræddir eða hafa verið ofsóttir. Aðrir fundu fyrir miklum frið eða vellíðan. Sumir sáu lifandi verur, dýr eða plöntur. Sumir voru baðaðir í skæru ljósi og aðrir sameinuðust fjölskyldum sínum. Sumir upplifðu sterka endurtekningarupplifun eins og til dæmis að vita hvað fólk myndi gera áður en það gerði það. Aukin starfsemi skilningarvita, brengluð tímaupplifun og tilfinningin að vera aftengdur líkamanum var einnig eitthvað sem fólk nefndi oft.

Í samtali við BBC sagði Parnia að það væri ljóst að fólk upplifi eitthvað þegar það er dáið en það sé mismunandi hvernig fólk túlki þessar upplifanir og að túlkunin velti alfarið á bakgrunni þeirra og hverju það trúir fyrir. Indverjar geti snúið aftur frá dauðanum og sagst hafa hitt Krishna en fólk frá Bandaríkjunum gæti upplifað sama hlut en sagst hafa hitt guð.

Ef að faðir barns úr miðvesturríkjum Bandaríkjanna segir við það, ´Þegar þú deyrð muntu sjá Jesús og hann verður fullur ástar og samúðar,´ þá mun barnið auðvitað sjá það. Það kemur aftur og segir, ´Pabbi, þú hafðir rétt fyrir þér, ég sá örugglega Jesús!´ En gætum við þekkt Jesú eða guð? Þú veist ekki hvað guð er. Ég veit ekki hvað guð er. Annað en maður með hvítt skegg, sem er bara mynd. Allt þetta - hvað er sálin, hvað er himnaríki og helvíti – ég hef enga hugmynd um það og það eru líklega til mörg þúsund túlkanir á því, allt eftir því hvar þú fæðist og hver bakgrunnur þinn er. Það er mikilvægt að við færum okkur út úr þessu trúarsviði og yfir í hlutlægni.