Jólaguðspjallið er dulspekileg fræðsla – 2. hluti

Það er ekki hægt að lýsa sálfræðilegum staðreyndum eins og  ytri fyrirbærum. Allar slíkar lýsingar ná skammt. Orð eru eins og brú, sem bera mann til hins óþekkta. Það má enginn setjast að á þeirri brú, heldur ganga hana. Þess vegna er hin sálfræðilega lýsing ekki takmark í sjálfum sér, heldur skilningurinn, sem hún vekur hið innra. Í þá daga var minna um hinar djúpu og umfangsmiklu útlistanir. Skáldleg táknræn hugmynd átti að vinna verk hinnar sálfræðilegu útlistunar, vekja flug skilningsins og glæða þann hugblæ, sem var mest í ætt við þann andlega veruleika, er verið var að lýsa. Slík táknmynd í huganum kom hjá þeim í staðinn fyrir fyrirmæli og minnisgreinar, sem á Indlandi voru og eru uppistaða hinnar dulspekilegu fræðslu. Alveg eins og minnisgreinarnar eru hinar táknrænu hugmyndir, lyklar að skilningi og innri reynslu. Í sumum opnast fyrir mikið, í öðrum lítið, og svo ganga lyklarnir alls ekki að hugarfylgsnum sumra manna. Fyrir þeim er sagan eða hugmyndin aðeins efnislítið ævintýri eða frásögn.

Í slíkum dulspekilegum táknsögum má ganga út frá nokkrum meginatriðum vísum: Öll sagan gerist í mannssálinni. –Sagan lýsir í leikrænum búningi andlegri reynslu. Menn og dýr eru persónugervingar afla, eðlisþátta, kosta eða galla í mannssálinni. – Öll sagan er táknræn og lykillinn að táknum er einhver fjarstæða sem fram kemur í frásögninni. Þannig er meyfæðingin hið esóteríska vörumerki á jólasögunni.

Ég vil taka það skýrt fram, að sannsögulegt gildi jólaguðspjallsins er með öllu óbreytt, jafnmikið eða jafnlítið, hvað sem líður hinni dulspekilegu útleggingu. Hin dulspekilega merking gefur aðeins til kynna, hvernig þessi frásögn var notuð meðal dulfróðra, kristinna manna hér fyrrum.   

 

Við skulum nú nálgast jólaguðspjallið á sama hátt og þeir gerðu. Við skulum hugsa okkur að við séum stödd austur á Betlehemsvöllum. Og þeir Betlehemsvellir eru hið venjulega vitundarlíf mannsins. Þeir eru hið innra með þér og innra með mér. Það er dimm nótt. Hin dimma nótt sálarinnar, sem oftast mun vera undanfari hinnar miklu uppljómunar.

 Sigvaldi Hjálmarsson – Andi jólanna. Tekið úr hausthefti Ganglera árið 2008.